Ο Φοίβος

Υπάρχει και ένας αντίλογος, που ως τώρα κρατήσαμε επίτηδες παράμερα, προκειμένου να φανεί καλύτερα η σκοτεινή πλευρά της μορφής του Απόλλωνα. Εξυπακούεται, ότι το κλασικό πρόσωπο του θεού του φωτός δε "δρα" καθόλου.

Οι δυο όψεις παρά είναι αντιθετικές για να μην είναι συμπληρωματικές. Αν αρχικά επιμείναμε πάνω στον μαύρο Απόλλωνα, είναι γιατί ξεκινώντας από τη λαμπερή εμφάνιση, οι παρ' όλα αυτά αναμφισβήτητες λειτουργίες του καταστροφέα δε θα μπορούσαν καθόλου να γίνουν κατανοη¬τές, ενώ το αντίθετο διάβημα είναι δυνατό και επιτρέπει να καθορίσουμε τη φύση αυτού του φωτός, που θα συνεχίσουμε να χαρακτηρίζουμε μαύρο.

Έτσι και στα εγχειρήματα της Αλχημείας, που ακολουθούν μια τάξη σύμφωνη με το αρχαίο πνεύμα της μυθολογίας, το μαύρο χρώμα του λίθου προηγείται του άσπρου χρώματος του. Η ακτίνα του φωτός διαπερνά τα πυκνά σκοτάδια.

Ο Απόλλωνας μπορεί να «λευκανθεί». Κάτω από τη νέα αυτή όψη, χωρίς να χάνει τον παλιό του χαρακτηρισμό, δέχεται συμπληρωματικά ένα επίθετο: Φοίβος, δηλαδή ο φωτεινός, ο καθαρός, ο δυνατός.
Αυτή η ονομασία δεν είναι τυχαία, αφού πρόκειται για ένα όνομα οικογενειακό, που ο θεός οφείλει, αν όχι στη μητέρα του Λητώ, τουλάχιστον στη γιαγιά του, που λεγόταν ήδη Φοίβη, ονομασία που συχνά παίρνει η Άρτεμης για λογαριασμό της.
Δε θα επιμείνουμε πάνω στο όνομα της ίδιας της Λυτούς μια και φαίνεται, ότι επρόκειτο για μια παρανόηση αρκετά μεταγενέστερη, που συνέτεινε στο να ερμηνευθεί με την έννοια μιας θεότητας της νύχτας (Λατόνη: αυτή που κρύβεται), ενώ ο Ησίοδος την αποκαλεί αντίθετα "Η Λητώ με το μπλε πέπλο, πάντα χαριτωμένη, γλυκεία για τους ανθρώπους και για τους αθάνατους θεούς, αξιαγάπητη από τη γέννηοή της, που έφερε την ειρήνη στον Όλυμπο". Και ο Πλάτωνας αναφέρεται στην ευγενική της φύση, αντί να παραπέμψει γι' αυτό στη σκοτεινή Λήθη.
Άρα λοιπόν, οι περιστάσεις της γέννησης του Απόλλωνα και της Άρτεμης μπορούν να ξαναερμηνευθούν μέσα σε μια προοπτική "λαμπερή', όπως το υποδηλώνει το ίδιο το όνομα της Δήλου, του "νησιού που φεγγοβολά μακριά σαν ένα αστέρι της σκοτεινής γης".
Η μαύρη πλευρά του πράγματος ισχύει ακόμα για τους ποιητές, αφού η φτωχή ερωμένη του Δία, καταδιωγμένη από διάφορα τέρατα, που ανάμεσα τους το φίδι Πύθωνας ξεχωρίζει ιδιαίτερα στο τέλος, δε βρίσκει άσυλο παρά σ' αυτή τη γη, που χωρίς αμφιβολία δεν ήταν αρχικά παρά ένα φτωχό νησάκι, όπου κατοικούσαν τα πουλιά (σύμφωνα με ορισμένες εκδοχές επρόκειτο για την Ορτυγία, το νησί με τα ορτύκια) και χρειάζεται να υποστεί την αγωνία ενός τρομακτικού τοκετού, χωρίς τη βοήθεια της Ειλειθυίας, που δεν επεμβαίνει, παρά την εβδόμη μέρα. Αλλά μόλις εμφανίζεται ο Απόλλωνας τα πάντα αλλάζουν.
Το φτωχό νησί των ορτυκιών φωτίζεται και λάμπει σαν χρυσός. Το ίδιο το φίδι, ο Πύθωνας, ξαποστέλνεται από τον Απόλλωνα, που αποδεικνύοντας τη μοναδική πρόωρη ανάπτυξη που είναι χαρακτηριστική στα θεϊκά παιδιά, μόλις γεννημένος, τρυπάει το τέρας με τα βέλη του (Ομηρικός ύμνος στον Απόλλωνα).
Το σύμβολο του φιδιού αξίζει αναμφίβολα μια ιδιαίτερη θεώρηση εξ αιτίας της αντιφατικότητας του. Στο βιβλίο της Γέννησης, όπως και σε άλλες διηγήσεις, το φίδι εμφανίζεται σαν ένας άρπαγας της αθανασίας, αφού μέσα απ' αυτό εισέβαλε ο θάνατος στον κόσμο. Μπορούμε να φανταστούμε μια αιτία, παρόμοια με τη σταθερή σύνδεση του Απόλλωνα του Καταστροφέα με το δελφικό φίδι, αλλά ο Δήλειος Απόλλωνας, που είναι καθαρά Φοίβος, είναι ο φονιάς του φιδιού και εμφανίζεται έτσι σαν ο φονιάς του θανάτου ή ο εξολοθρευτής της καταστροφής.
Βλέπουμε έτσι πως επιχειρείται η αντιστροφή της μαύρης μορφής σε άσπρη μορφή,χωρίς η προηγούμενη να καταργείται. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Απόλλωνας έχει αντικατασταθεί από τον Φοίβο. Είναι μια πραγματική άρνηση της άρνησης, που επιτρέπει να "βάλουμε στην άκρη" τη μαύρη μορφή, χωρίς να την καταργήσουμε πραγματικά.