Περί των Παθών της Ψυχής

Αποσπάσματα από το βιβλίο Γαληνός , "Για της ψυχής τα πάθη και τα λάθη".

Απληστία και Αυτάρκεια

«…..Ας δούμε τώρα με την ησυχία μας τι είδους πάθος είναι η απληστία Εναυσμα για την έρευνα θα μας δώσει η απληστία για φαγητό . Απληστία σε αυτήν την περίπτωση ονομάζεται η πέραν του μέτρου κατανάλωση τροφής. Και το μέτρο εδώ ορίζεται με βάση την χρησιμότητα της τροφής. Η χρησιμότητά της συνίσταται στο να θρέψει το σώμα. Και θα το θρέψει καλά εάν θα έχει χωνευτεί καλά. Και θα έχει χωνευτεί καλά εάν έχει προσληφθεί με μέτρο διότι γνωρίζουμε πως η περίσσια τροφή μένει αχώνευτη. Ετσι και συμβεί αυτό αναπόφευκτα χάνεται η χρησιμότητά της. Γιατί αν το σώμα καταπονηθεί από την περίσσια τροφή τότε θα την αποβάλει και έτσι χάνεται κάθε ωφέλεια. Αλλωστε την τροφή δεν την παίρνουμε για να την αποβάλουμε αλλά για να φτάσει αυτή σε όλα τα σημεία του σώματος……. .

Τώρα που έμαθες τι σημαίνει η απληστία για το σώμα άς συνεχίσουμε με την ψυχή και ας δούμε και εκεί την φύση της εξετάζοντας σε τι περιπτώσεις εκδηλώνεται , αρχίζοντας με τα υλικά αγαθά. Ορισμένα από αυτά δεν κάνουμε καλά που τα επιθυμούμε και τέτοια είναι τα μαργαριτάρια , οι σαρδόνυχες και όλοι οι άλλοι πολύτιμοι λίθοι που οι γυναίκες φαντάζονται ότι στολίζουν όσες τα φοράνε. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και τα χρυσούφαντα ιμάτια , η κάποια με περιττά στολίδια και άλλα που έρχονται από τόπους μακρινούς , όπως τα λεγόμενα μεταξωτά

Όμως κάποια αγαθά που βοηθούν το σώμα να παραμένει υγιές καλώς τα επιδιώκουμε. Και τέτοια γενικά είναι τα τρόφιμα , τα ρούχα τα υποδήματα και η κατοικία . Στην ίδια κατηγορία προφανώς ανήκουν και όσα αγαθά είναι χρήσιμα στους ασθενείς Το λάδι για παράδειγμα είναι χρήσιμο και για τους ασθενείς και για τους υγιείς και υπάρχουν και πολλά άλλα τέτοια που λίγο ως πολύ ωφελούν το σώμα

Τώρα λοιπόν φαντάζομαι πως έχεις πια ξεκάθαρα αντιληφθεί ποιο είναι το ποσοτικό όριο στην απόκτηση των αγαθών. Όπως είναι σαφές ότι ένα υπόδημα με μήκος μισό πήχη είναι τελείως άχρηστο έτσι πρέπει να γίνει σαφές ότι το να έχουμε πέντε ή δέκα ζευγάρια υποδήματα παραπάνω από τα δύο που φοράμε είναι εξ΄ ίσου περιττό και άχρηστο. Δηλαδή εάν έχεις δύο δεν σου αρκούν για τις ανάγκες σου ; Σου φτάνει λοιπόν να έχεις και δύο εσθήτες , δύο δούλους και από δύο σκεύη. Εμείς όμως όχι μόνον δεν αρκούμαστε σε αυτά αλλά όλα γενικά τα αποκτήματά μας είναι πολύ περισσότερα . Το εισόδημα και η περιουσία μας είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά που χρειαζόμαστε για να φροντίσουμε την υγεία μας. Κάποιοι μάλιστα που διαλέγουν τον λεγόμενο «απολαυστικό βίο» , ξοδεύουν όχι μόνον τα διπλά και τριπλά αλλά και πέντε και δέκα και τριάντα φορές περισσότερα από ότι εμείς

Εσύ όπως βλέπω ζείς όπως και εγώ αλλά σε αντίθεση με μένα έχεις στενοχώριες αν και η περιουσία σου κάθε χρόνο αυξάνεται, Από τα εισοδήματά σου ξοδεύεις μόνον το ένα δέκατο και τα υπόλοιπα έρχονται να προστεθούν στα υπάρχοντά σου. Βλέπω πως δεν τολμάς να ξοδέψεις ούτε για καλές πράξεις ούτε για την αγορά ή παραγωγή βιβλίων , ούτε για την εκπαίδευση των αντιγραφέων ώστε να βελτιωθούν στην στενογραφία ή την καλλιγραφία .Ούτε βέβαια σε βλέπω να μοιράζεις χρήματα , τρόφιμά , ρούχα και ιατρική βοήθεια στους αναξιοπαθούντες όπως κάνω κάθε τόσο εγώ !

Είσαι σε θέση να δείς ο ίδιος την αιτία της λύπης και της στεναχώριας σου ή ποθείς να ακούσεις το όνομά της από μένα ; Εάν αυτό επιθυμείς , μάθε λοιπόν πως αιτία όλων αυτών είναι εκείνο που οι Ελληνες ονομάζουν άλλοτε απληστία και άλλοτε πλεονεξία. Απληστία επειδή μένουν ανεκπλήρωτες οι επιθυμίες σου και πλεονεξία επειδή επιθυμείς πάντα να αποκτήσεις περισσότερα από όσα έχεις…..

Και όμως είναι προτιμότερο να είσαι πρώτος στην αυτάρκεια (παρά στα πλούτη) και αυτό εξαρτάται από εσένα. Το να είσαι πρώτος στα πλούτη είναι αποτέλεσμα τύχης και όχι αρετής Η τύχη μπορεί να κάνει ακόμη και τους δούλους και τους απελεύθερους πλουσιότερους και από εμάς τους λεγόμενους ευγενείς Εσύ όμως ακόμη και αν αποκτήσεις περισσότερα από όλους τους συμπολίτες σου θα βασανίζεσαι από την σκέψη ότι κάποιος άλλος σε άλλη πόλη έχει περισσότερα από σένα Και εάν και σε αυτό η τύχη σου χαμογελάσει τότε θα πάς και στα άλλα έθνη θέλοντας να ξεπεράσεις και τους εκεί πλούσιους.. Επομένως παρά τα πλούτη σου θα παραμείνεις αιώνια φτωχός γιατί οι επιθυμίες σου δεν έχουν όρια…. .

Ας δούμε τώρα και την απληστία σε σχέση με την δόξα και τα δημόσια αξιώματα. Εάν καταφέρεις να αποδιώξεις και αυτό το είδος της απληστίας από πάνω σου τότε θα έχεις έναν επί πλέον λόγο να μην στεναχωριέσαι. Εσένα δεν σου αρκεί να σε τιμούν μόνο οι γνωστοί σου μα θέλεις να σε εκθειάζουν οι πάντες μέσα στην πόλη. Αναλογίστηκες όμως τι ποσοστό είναι αυτό σε σχέση με όλους τους άλλους κατοίκους της Ασίας οι οποίοι σε αγνοούν ; Δεν αποκλείεται λοιπόν να θελήσεις να σε γνωρίσουν και αυτοί ώστε να σε τιμούν και να σε δοξάζουν ! Δεν είναι αυτό προιόν υπέρμετρης φιλοδοξίας και ματαιοδοξίας ; Αν αφήσεις λοιπόν να απλωθούν οι επιθυμίες σου και σε αυτήν την κατεύθυνση τότε σίγουρα θα υποφέρεις περισσότερο.

Ας ασκηθούμε λοιπόν με όλες μας τις δυνάμεις για να απαλλαγούμε από την στεναχώρια. Ας πείσουμε τον εαυτό μας ότι η απληστία είναι το χειρότερο πάθος της ψυχής ! Αυτή είναι η βάση της φιλοχρηματίας ,της φιλοδοξίας , της φιλαρχίας και της εριστικότητας Πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας πάντα το δόγμα της αυτάρκειας που είναι στενά συνδεδεμένο με το θέμα της απληστίας…. Αν λοιπόν θέλουμε να ζούμε χωρίς πόνο ψυχής , και αυτό εξαρτάται από εμάς , τότε άς έχουμε πάντοτε στο νού μας το δόγμα της αυτάρκειας και της απληστίας. Ποιός άραγε δεν θα ήθελε να απαλλαγεί για όλη του τη ζωή από τις στεναχώριες ; Ποιος δεν θα προτιμούσε αυτό παρά το να έχει τα πλούτη του Μίδα και του Κίνυρου ; ….»